Azərbaycanda təsərrüfat sahiblərinə ən çox zərər vuran hallardan biri də başqa şəxslərin hərəkətləridir.
Ayrı-ayrı şəxslərin hərəkətləri əkin sahələrinə və meyvə bağlarına zərər vurur, gözlənilən və ya hazır məhsulu məhv edir, məhsuldarlığı azaldır. Heyvandarlıq təsərrüfatlarında isə digər şəxslərin hərəkətləri nəticəsində heyvanlar tələf olur, fermerlərə maddi ziyan dəyir.
Azərbaycanda dövlət dəstəyi ilə tətbiq edilən aqrar sığorta mexanizmi təsərrüfatları digər hadisələrlə yanaşı, 3-cü şəxsin hərəkətlərindən də qoruyur, belə hadisələr baş verdikdə zərərə düşən fermerlərə sığorta ödənişi verilir.
“Aqrar sığorta Qaydaları”na əsasən “3-cü şəxslərin hərəkətləri” dedikdə insanların və təşkilatların qanuna zidd davranışları nəticəsində əkin sahələrinə, bağçılıq, heyvandarlıq təsərrüfatlarına bilərəkdən və ya təsadüfən zərər vurması nəzərdə tutulur.
Aqrar Sığorta Fonduna 3-cü şəxslərin vurduğu zərərlə bağlı çoxsaylı müraciətlər daxil olur. Bura əkin sahəsinə heyvan salınaraq məhsulun məhv edilməsi və tapdalanması, əkin sahəsinə suyun verilməməsi və ya əksinə, əkin sahəsini su basması, əkin sahəsinin başqa şəxslər tərəfindən biçilməsi, əkin sahəsinə texnikanın daxil olması kimi hallar aiddir.
Heyvandarlıqda isə 3-cü şəxslərin hərəkətləri heyvanların dərmanlar və kimyəvi vasitələrin təsirindən tələf olması, əkin sahələrinin dərmanlanması zamanı heyvanın zəhərlənməsi, heyvanları elektrik cərəyanının vurması aiddir. Bundan başqa, heyvanların maşınla vurulması, daşınma zamanı qəza nəticəsində tələf olması və ya zədələnməsi, heyvanların oğurlanması halları da 3-cü şəxsin hərəkəti kimi qəbul edilir. Əgər təsərrüfat sığortalıdırsa, belə hallara görə Aqrar Sığorta Fondu tərəfindən təsərrüfat sahiblərinə ödəniş edilir.
3-cü şəxsin hərəkətləri nəticəsində dəyən zərərə görə Aqrar Sığorta Fondu fermerlərə dəyən zərəri ödəyir, daha sonra Fond zərər vuran tərəfi məhkəməyə verir və ödənilən məbləği ondan tələb edir. Beləliklə sığortası olan fermer ona dəyən zərərə görə ödəniş almaqla yanaşı, bu hadisəyə görə məhkəmə çəkişməsində iştirak etməli olmur, buna vaxt və resurs sərf etmir.
2023-cü ildə əkin sahələrinə 3-cü şəxslər tərəfindən zərər vurulması ilə bağlı Aqrar Sığorta Fonduna 100-ə yaxın müraciət daxil olub. Bu müraciətlər araşdırılıb, müvafiq dövlət orqanları tərəfindən təsdiqlənib və hadisənin xarakteri, zərərin həcmi müəyyən edilib.
3-cü şəxslərin hərəkəti ilə bağlı ən çox şikayətlər əkin sahəsində heyvan otarılması, texnikalarla əkin sahəsinə daxil olma, əkin sahəsinə su verilməməsi, dərmanlama zamanı əkin sahəsinə zərər vurulması və oğurluq (məhsulun başqa şəxslər tərəfindən gizlicə yığılması) halları ilə bağlıdır.
Nəticədə təsdiqini tapmış sığorta hadisələri üzrə 20 müraciət 3-cü şəxsin hərəkəti kimi müəyyən edilərək Fond tərəfindən fermerlərə 208 min manatdan artıq sığorta ödənişi həyata keçirilib. Bu ödənişlər 335 hektar əkin sahəsini əhatə edib, 3-cü şəxsin hərəkətləri ilə bağlı digər müraciətlərə baxılır.
Aqrar sığorta, ayrı-ayrı məhsulların sığorta qaydaları və şərtləri barədə ətraflı məlumatı Aqrar Sığorta Fondunun www.asf.gov.az rəsmi internet səhifəsindən əldə etmək olar.