1
Dünya Ticarət Təşkilatı (DTM, WTO) 2026-cı il üzrə qlobal mal ticarətinin artım proqnozunu 1.8%-dən 0.5%-ə endirib. Bu, qurumun son illərdə verdiyi ən ciddi aşağı yönlü düzəlişlərdən biridir. Təşkilat bu qərarını ABŞ administrasiyasının tətbiq etdiyi yeni gömrük rüsumlarının gecikmiş təsirləri və artan iqtisadi qeyri-müəyyənliklərlə əsaslandırıb.
DTM-nin baş direktoru Ngozi Okonjo-İweala Cenevrədə keçirilən mətbuat konfransında bildirib ki, 2026-cı ilə dair mənzərə “narahatedici” olsa da, qlobal ticarət sistemi hələ də dayanıqlılığını qoruyur.
“Gələn il üçün mənzərə daha zəif görünür… Mən ciddi şəkildə narahatam,” – deyə o qeyd edib.
Eyni zamanda, İweala vurğulayıb ki, qaydalarla idarə olunan çoxtərəfli ticarət sistemi gərginliklər fonunda müəyyən sabitlik yaradır və bazarlarda tam çökmənin qarşısını alır.
2025-ci il üçün proqnozlar yüksəldilib
DTM 2025-ci il üzrə qlobal ticarət həcminin artım proqnozunu isə 0.9%-dən 2.4%-ə qaldırıb. Bu artım əsasən ABŞ-a mal idxalının artması və süni intellektlə bağlı məhsulların beynəlxalq ticarətində genişlənmə ilə əlaqələndirilir. Lakin bu göstərici hələ də 2024-cü ilin 2.8%-lik faktiki artımından aşağıdır.
Analitiklər bildirirlər ki, son aylarda Donald Tramp administrasiyasının yüksək rüsum qərarları qlobal bazarlarda güclü dalğalanmalara səbəb olub. Avqust ayında ABŞ onlarca ölkədən idxala əlavə tariflər tətbiq edib. İsveçrə, Braziliya və Hindistan kimi tərəfdaşlar bu qərardan sonra ticarət güzəştləri üçün danışıqlara başlayıblar, Avropa İttifaqı isə ABŞ ilə yeni tarif razılaşması əldə edərək əksər mallara 15%-lik gömrük rüsumu tətbiqini qəbul edib.
Rəqəmsal mallar və AI ticarəti ön plana çıxır
DTM hesabatına əsasən, 2025-ci ildə ticarət artımına əsas töhfəni AI texnologiyaları ilə bağlı məhsullar, yarımkeçiricilər və rəqəmsal avadanlıqlar verib. Bu tendensiya dördüncü sənaye inqilabının ticarət dinamikasında payını daha da artırır.
Okonjo-İweala bildirib ki, qlobal ticarətin gələcəyi daha dayanıqlı, texnologiya yönümlü və inklüziv modelə keçiddən asılı olacaq:
“Qlobal ticarət sistemi təzyiqlər altında olsa da, hələ də möhkəmdir. Bizim əsas məqsədimiz, bu sabitliyi qorumaq və yeni texnologiyaların gətirdiyi imkanları ədalətli bölüşməkdir.”
📊 Ümumi mənzərə:
•2025: Qlobal ticarət artımı 2.4%
•2026: Proqnoz – 0.5%
•Əsas risklər: ABŞ-ın tarif siyasəti, istehsal xərclərinin artması, süni intellekt bazarlarının qeyri-müəyyənliyi
